Mariya Mis

Mariya Mis (alm. Maria Mies‎; 6 fevral 1931 – 15 may 2023^[1]) — alman sosioloq, marksist feminist, qadın haqları müdafiəçisi və yazıçı. Bir neçə il ibtidai məktəb müəllimi işlədikdən və orta məktəb müəllimi kimi ixtisaslaşdıqdan sonra Afrikada və ya Asiyada işləmək ümidi ilə Göte İnstitutuna müraciət etdi.^[2] Hindistanın Pune şəhərində məktəbə təyin edildikdə, kişi tələbələrinin alman dili kurslarına təhsillərini davam etdirmək üçün qatıldıqlarını, qadınların isə əsasən evlilikdən yayınmaq üçün bu dərslərə yazıldıqlarını gördü. Köln Universitetinə qayıdaraq, Hindistanda qadınlara qarşı sosial gözləntilərin ziddiyyətləri haqqında dissertasiya hazırladı və növbəti il doktorluq dərəcəsini qazandı.^[3]

Mis 1960-cı illərin sonlarından etibarən sosial hərəkatlarda fəal iştirak etdi. Onun fəaliyyəti qadın azadlığı və pasifizm lehinə, həmçinin Vyetnam müharibəsi və nüvə silahlanmasına qarşı yönəlmişdi. O, 1970-ci illərdə Köln Tətbiqi Elmlər Universitetində və Frankfurt Sosial Tədqiqatlar İnstitutunda sosiologiya dərsləri keçirdi. Qadın tarixinin kifayət qədər araşdırılmadığını anlayaraq, Almaniyada ilk qadın sığınacağının yaradılmasına kömək etdi və orada mühazirələr oxudu.^[4] 1979-cu ildə Haaqadakı Beynəlxalq Sosial Tədqiqatlar İnstitutunda qadın araşdırmaları sahəsində dərs deməyə başladı və inkişaf etməkdə olan ölkələrdən olan qadınlar üçün feminist nəzəriyyəyə əsaslanan magistr proqramı yaratdı.

1981-ci ildə Almaniyaya və Tətbiqi Elmlər Universitetinə qayıdan Mis ekofeminist hərəkatına qoşuldu və gen mühəndisliyi ilə reproduktiv texnologiyalara qarşı fəaliyyət göstərdi. O, qadın əməyini dəyərsizləşdirən və görünməz edən prosesləri təsvir etmək üçün "evdar qadınlaşma" ifadəsini irəli sürdü. 1980-ci illərdən etibarən kapitalizm, patriarxat və kolonializmin kəsişməsi barədə geniş yazılar yazdı. Mis, qadınlar və müstəmləkə altında olan xalqların sosial-siyasi-iqtisadi mövqelərinin oxşarlığını görən ilk alimlərdən biri oldu. Onun əsərləri göstərirdi ki, qadınların və müstəmləkə edilmiş xalqların əməyi kapitalizm altında dəyərsizləşdirilir və istismar olunur. O, qadınların azadlıq uğrundakı mübarizələrinin sosial və ekoloji ədalət uğrunda geniş mübarizələrə necə bağlı olduğunu araşdırırdı. Onun əsas məqsədlərindən biri metodologiya və iqtisadiyyatda alternativ, feminist və dekolonial yanaşmaların inkişaf etdirilməsi idi. Qadın hərəkatlarının tarixinə dair dərsliklər yazmaq da daxil olmaqla, onun işi beynəlxalq səviyyədə diqqət çəkmiş və bir çox dillərə tərcümə olunmuşdur.^[5][6]

1. ↑ ^{1 2} Wir haben heute die traurige Nachricht bekommen (alm.). / Hrsg.: Kölner Frauengeschichtsverein
2. ↑ Klein, Renate. Pusch, Luise F. (redaktor). "Rezension: Maria Mies: Das Dorf und die Welt – Lebensgeschichten Zeitgeschichten, 2008" [Review: Maria Mies, The Village and the World – My Life, Our Times, 2008]. FemBio (German). Hannover Nord, Germany: Institut für Frauen-Biographieforschung. 20 February 2009. 19 May 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 July 2023.
3. ↑ Dubel, Ireen. "Passing Away: Emeritus Professor Maria Mies". IISS News. The Hague, Netherlands: International Institute of Social Studies. 22 May 2023. 24 May 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 July 2023.
4. ↑ Mascarenhas, Anuradha. "Pune Recalls Association with Maria Mies, German Sociologist and Ecofeminist Who Died at 92". The Indian Express. Mumbai, India. 17 May 2023. 18 May 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 May 2023.
5. ↑ Sitat səhvi: Yanlış <ref> teqi; Bauer adlı istinad üçün mətn göstərilməyib
6. ↑ Lutz, Herbert; Lorenz, Volker. "Early Volcanological Research in the Vulkaneifel, Germany, the Classic Region of Maar–Diatreme Volcanoes: The Years 1774–1865". Bulletin of Volcanology. Berlin, Germany: Springer Science+Business Media for the International Association of Volcanology and Chemistry of the Earth's Interior. 75 (8). August 2013: 743–758. Bibcode:2013BVol...75..743L. doi:10.1007/s00445-013-0743-0. ISSN 0258-8900. OCLC 5659170779.